Ung thư máu là gì và các loại ung thư máu khác nhau như thế nào?

Ung thư máu là bệnh phổ biến ở trẻ em, chiếm khoảng 30% số bệnh nhi ung thư. Thống kê mỗi năm tại Mỹ, cứ hơn ba phút lại có một người chẩn đoán mắc ung thư máu, cứ sau 9 phút có một người tử vong.

Phân loại ung thư máu

Có ba loại ung thư máu gồm bạch cầu (36%), ung thư hạch (46%) và u tủy (18%).

Ung thư máu bạch cầu làm mất khả năng chống nhiễm trùng

Bạch cầu có chức năng chống nhiễm trùng quan trọng trong hệ thống miễn dịch. Thường xảy ra đột ngột, tiến triển nhanh chóng và cần phải được điều trị khẩn cấp.

Khi mắc phải bệnh bạch cầu cấp tính, cơ thể sẽ sản sinh ra một số lượng lớn các tế bào máu trắng chưa trưởng thành. Các tế bào này sẽ làm tắc nghẽn tủy xương. Ngăn chặn tủy xương sản xuất các tế bào máu khác cần thiết để xây dựng nên hệ thống miễn dịch cân bằng và dòng máu khỏe mạnh.

Đồng thời, khi tế bào bạch cầu tăng số lượng đột biến sẽ làm bản thân nó thiếu thức ăn và buộc phải ăn hồng cầu. Gây nên hiện tượng thiếu hụt hồng cầu trong cơ thể.

Lymphoma – ung thư máu bạch huyết

Lymphoma là một loại ung thư máu có ảnh hưởng rất lớn đến hệ bạch huyết. Hệ là một phần quan trọng của hệ thống miễn dịch. Nó giúp bảo vệ cơ thể tránh khỏi các tác nhân gây bệnh. Ví dụ như vi khuẩn và một số bệnh tật khác.

Khi có u lympho nghĩa là cơ thể đã sản sinh quá mức các tế bào lympho một cách vô tổ chức và các tế bào lympho này tồn tại được lâu. Gây nên tình trạng quá tải, làm tổn hại hệ thống miễn dịch của cơ thể. Lymphoma có thể phát triển trong nhiều bộ phận của cơ thể. Bao gồm cả hạch bạch huyết, tủy xương, lá lách và các cơ quan khác.

Đa u tủy liên quan đến plasma

Đây là một bệnh ung thư máu liên quan đến các tế bào plasma. Tế bào plasma này được tìm thấy trong tủy xương. Nó tạo ra các kháng thể giúp chống lại sự nhiễm trùng cho cơ thể. Trong đa u tủy, số lượng lớn bất thường của các tế bào plasma tập trung trong tủy xương gây ảnh hưởng đến hệ thống miễn dịch.

Nguyên nhân gây nên bệnh ung thư máu vẫn chưa được xác định rõ, nhưng một số tác nhân có thể gây ra bệnh như:

• Tiếp xúc với các nguồn phóng xạ, như trường hợp các nạn nhân bom nguyên tử ở Nhật vào cuối Thế Chiến II, vụ tai nạn nổ lò nguyên tử Chernobyl (Ukraine) năm 1986 hoặc ở bệnh nhân tiếp nhận xạ trị.
• Bệnh nhân ung thư được điều trị bằng thuốc và hóa chất.
• Làm việc trong môi trường có nhiều hóa chất như benzene, formaldehyde.
• Một số bệnh do thay đổi gene như hội chứng Down, do virus hoặc vài bệnh về máu.

Điều trị bằng cách nào?

Phương pháp điều trị ung thư máu phụ thuộc vào mức độ của bệnh và sức khỏe của bệnh nhân. Về cơ bản có một số phương pháp điều trị ung thư máu. Cụ thể như sau: xạ trị, hóa trị, ghép tủy xương, điều trị kháng thể, cấy tế bào gốc, truyền máu để tạo sinh huyết.

• Xạ trị: Là việc sử dụng các chùm tia năng lượng cao nhằm tiêu diệt các tế bào ung thư máu. Các bác sĩ cũng có thể sử dụng nó để chuẩn bị một bệnh nhân sắp ghép tủy xương. Một liều bức xạ thấp sẽ làm giảm hệ thống miễn dịch. Do đó nên cơ thể ít có khả năng từ chối các tế bào của người cho.
• Hóa trị: Là việc sử dụng thuốc uống, thuốc tiêm hoặc thuốc truyền vào dịch não tủy. Diễn ra theo từng chu kỳ để tiêu diệt các tế bào ung thư máu.
• Ghép tủy / Cấy tế bào gốc:  Đây là phương pháp áp dụng sau khi người bệnh đã được hóa trị, xạ trị. Những tế bào gốc se được cấy vào người bệnh thông qua một tĩnh mạch lớn. Phương pháp này được đánh giá là hiệu quả hơn cả với tỷ lệ 50% bệnh nhân có thể kéo dài cuộc sống sau khi thực hiện.

Triệu chứng bệnh ung thư máu phụ thuộc nhiều vào số lượng các tế bào bạch cầu ác tính có trong máu. Cũng như cả vào vị trí các tế bào này gây ảnh hưởng tới cơ thể.

Vì thế nên người bệnh ở thể bệnh nào thì các triệu chứng ở thể bệnh ấy cũng khác nhau. Khi tế bào dạng bạch cầu ung thư phát triển nhanh trong tủy sẽ gây ra tình trạng đau nhức xương. Đồng thời chúng chiếm chỗ và làm giảm sự phát triển những tế bào máu bình thường khác. Lúc đó bệnh nhân có thể có những chứng sau:

Các dấu hiệu dễ nhận thấy nhất

• Đốm đỏ: Đốm đỏ hoặc tím trên da là hệ quả của việc sụt giảm số lượng tiểu cầu trong cơ thể.
• Nhức đầu: Nhức đầu dữ dội, đi kèm đó là hiện tượng đổ mồ hôi, da dẻ xanh xao. Do sự suy thoái lưu lượng máu đưa lên não khiến cho não không được cung cấp đủ oxy nên gây đau đầu.
• Đau xương là một trong những triệu chứng chính của ung thư máu. Các cơn đau có thể xuất hiện tùy theo mức độ nặng hay nhẹ của bệnh. Và thường xuất hiện ở các khớp xương chân, đầu gối, cánh tay và lưng.
• Sưng hạch bạch huyết: Đây là triệu chứng thường thấy ở bệnh nhân ung thư máu. Tuy nhiên nó không gây đau.

Các dấu hiệu phụ có thể có

• Da xanh xao, cơ thể luôn có cảm giác mệt mỏi
• Chảy máu cam: Chảy máu cam là hiện tượng khá thường gặp. Nhưng nếu trong trường hợp chảy máu nhiều, liên tục nhiều ngày thì ngay lập tức phải khám bệnh càng sớm càng tốt. Bởi đây có thể là hệ quả của việc suy giảm số lượng tiểu cầu. Tiểu cầu là tế bào có tác dụng cầm máu.
• Sốt cao thường xuyên: Triệu chứng này xảy ra do bệnh nhân mắc ung thư máu bị suy giảm trầm trọng khả năng miễn dịch
• Đau bụng: Khi ung thư máu đã di căn đến gan và lá lách. Nó có thể gây sưng tấy ở các bộ phận này. Do đó, bệnh nhân thường có cảm giác đau bụng, đầy hơi, mất cảm giác ngon miệng, buồn nôn, hoặc ói mửa.

Giảm nguy cơ mắc bệnh

Dùng bảo hộ khi tiếp xúc với hóa chất

Các loại hóa chất hư thuốc diệt cỏ, benzen.. Là một trong những nguy cơ chính cho việc phát triển bệnh ung thư máu. Trong trường hợp bất khả kháng, cố gắng giảm thiểu thời gian tiếp xúc và mang đồ bảo hộ như găng tay, khẩu trang…

Bức xạ có tác động đến máu nếu ở nồng độ cao

Bức xạ cũng có thể làm thay đổi các thành phần trong máu. Vì vậy sẽ tốt hơn nếu giảm thiểu thời gian tiếp xúc với các tia nồng độ cao.

Luyện tập thể dục mỗi ngày

Nên tập thể dục ít nhất 30 phút mỗi ngày. Tập các bài tập nhẹ nhàng, vừa sức. Bởi vì khoa học chứng minh rằng tập thể dục có thể ngăn ngừa ung thư, và ung thư máu cũng không phải ngoại lệ.

Bổ sung dinh dưỡng phù hợp

Bệnh nhân nên ăn các loại thực phẩm dinh dưỡng như ngũ cốc nguyên hạt, trái cây và rau quả, đồng thời giảm thiểu tiêu thụ các chất béo bão hòa và chất béo chuyển hóa.

Nguồn: vinmec.com